مطابق با شرایط عمومی صنفی خدمات بارفرابری مقررات نمونه فیاتا، بارفرابر شخصی است که قرارداد خدمات بارفرابری را با مشتری منعقد می نماید. حمل کننده شخصی است که عملاً حمل کالا را با وسیله نقلیه خود انجام می دهد(Performing Carrier) و هر شخصی که با تقبل عینی یا ضمنی وظیفه حمل، این مسئولیت را به عهده می گیرد طرف قرارداد حمل نامیده می شود (Contracting Carrier).
مطابق ماده 6، مسئولیت بارفرابر با سمت نماینده شامل دقت و مراقبت در اجرای خدمات بارفرابری است؛ درعین حال بارفرابر مسئولیتی در قبال فعل یا ترک فعل اشخاص ثالث از جمله حمل کنندگان، انبارداران، عوامل تخلیه و کارکنان بندر ندارد؛ مگر در انتخاب و هدایت و نظارت بر عمل اشخاص ثالث مساعی لازم را معمول نداشته باشد.
بار فرابر با سمت متصدی اصلی(As Principal) چه عملاً و با وسایل خود مبادرت به حمل کالا نماید(مجری حمل) و چه با صدور سند حمل خود یا به هر نحو دیگر وطیفه حمل را صراحتاً یا تلویحاً عهده دار گردد(پیمان گذار حمل) به عنوان کارکیا مسئول است و همچنین در مورد خدمات غیر از حمل از قبیل انبارداری، جابه جایی، بسته بندی و تفکیک و توذیع کالا نیز مسئول است اگر شخصاً اینگونه خدمات را بوسیله کارکنان خود انجام داده باشد یا صراحتاً یا تلویحاً بعنوان کارکیا قبول مسئولیت نموده باشد و مطابق با ماده 8 مسئول فعل و ترک فعل اشخاص ثالثی است که برای اجرای قرارداد حمل و سایر خدمات بکار گمارده باشد مانند اینکه این اعمال از خود او سرزده باشد.
بارفرابر هیچگاه در قبال موارد ذیل مسئولیتی ندارد:
- اشیاء گرانبها و کالای خطرناک، مگر در زمان عقد قرارداد به بارفرابر اظهار شده باشد؛
- زیان ناشی از تاخیر، مگر صراحتاً و کتباً توافق شده باشد؛
- زیان مستقیم یا منبعث از عدم النفع، از دست دادن بازار و …
بهای کالا بموجب ارزش اظهار شده، قیمت جاری کالا در بورس، یا درصورت معلوم نبودن چنین قیمتی، طبق قیمت رایج بازار و در نبود آن، به استناد بهای رایج کالای مشابه از لحظ نوع و کیفیت تعیین می گردد.
در مورد فقدان یا خسارت کالا با وجود مفاد ماده 3/7 بارفرابر تعهدی بیش از معادل 2 اس دی آر در هر کیلوگرم از وزن ناخالص کالای مفقوده یا خسارت دیده ندارد، مگر مبلغ بیشتری از شخصی که بارفرابر مسئولیت او را پذیرفته، بازیافت گردد. هرگاه کالا طی 90 روز متوالی بعد از تاریخی که می بایست تحویل میشد، تحویل نگردد؛ مدعی در صورت فقدان قراین و مدارک مغایر، می تواند کالا را گم شده تلقی نماید. در قبال ضرر و زیان ناشی از تاخیر میزان این مسئولیت نباید بیش از مبلغ حق الزحمه متعلقه به خدمتی باشد که موجب تاخیر شده است.
درخصوص سایر ضرر و زیان ها تعهدات بارفرابر در قبال هر نوع زیانی که در مفاد بالا قید نگردیده از 67/666 اس دی آر، برای هر رویداد تجاوز نمی نماید، مگر مبلغ بیشتری از شخصی که بارفرابر مسئولیت او را پذیرفته، بازیافت گردد.
در خصوص فقدان یا آسیب آشکار به کالا، بایستی اخطار کتبی در لحظه مشاهده داده شود و الا دلیل موجهی بر تحویل صحیح و سالم کالا می باشد اما در خصوص آسیب پنهان، این اخطار بایستی ظرف 6 روز متوالی بعد از روز تحویل کالا به شخصی که حق دریافت آنرا داشته، اعلام گردد؛ درغیر اینصورت بارفرابر مسئولیتی نخواهد داشت. در مورد سایر موارد زیان یا خسارت، مشتری بایست ظرف 14 روز از تاریخی از بروز واقعه یا حادثه موجد ادعا مطلع گردیده و یا باید مطلع میشد کتباً به بارفرابر ابلاغ نماید.
در خصوص مرور زمان، هرگاه ظرف مدت 9 ماه بعد از هریک از مهلت های ذیل برعلیه بارفرابر اقامه دعوی نگردد، بارفرابر از مسولیت مبری است:
- تاریخ تحویل کالا، یا
- تاریخی که کالا باید تحویل می گردید، یا
- تاریخی که با عدم تحویل کالا گیرنده محق بوده کالا را مفقود شده تلقی نماید.
هرگاه بارفرابر در مواردی که پیش بینی نشده به نغع و مصلحت مشتری عمل نماید، مشتری موظف به پرداخت هزینه ها و مخارج اضافی است. بارفرابر، در هر زمان حق گرو نگه برداشتن کالا و هر نوع سند مرتبط با آن در ازاء مطالبات خود شامل حق انبارداری و هزینه وصول آنها را از مشتری دارد.
مشتری موظف است هنگامی که کالا در ید اختیار بارفرابر گذارده می شود، صحت مشخصات مربوط به ماهیت کلی، علائم، وزن، حجم و مقدار کالا و همچنین حسب مورد خصلت خطرناک کالا را برای بارفرابر تضمین نماید و مشتری وظیفه کلی ایفای تعهدات ناشی از اجرای خدمات بارفرابری را بر عهده دارد. مشتری می بایست هرنوع مطالبه ای را که بابت خسارت همگانی(General Average) از وی مطالبه می شود، تادیه نموده و تضمین لازم را در این مورد به بارفرابر بسپارد. درصورتیکه ارائه اطلاعات یا دستورات ناقص یا نارسا یا نحوه تحویل کالا توسط مشتری به بارفرابر سبب مرگ یا مصدومیت اشخاص، خسارت به اموال یا محیط یا هرنوع ضرر و زیان دیگر گردد، مشتری در قبال بارفرابر مسئول است.
یکی از موازین اصلی در حمل و نقل بین المللی اینست که شرایط قرارداد را نمی توان به ضرر مشتری به کار گرفت در حالیکه چنانچه شرطی به نفع او شده باشد که در شرایط حمل و نقل وجود نداشته باشد، این شرایط معتبر است. همینطور در مورد شرط قانون حاکم، هیچ یک از قوانین ملی کنوانسیون های مربوط را نمی توان به ضرر مشتری نادیده گرفت و درصورت مغایرت شروط مندرج در مقررات نمونه فیاتا با قوانین ملی و کنوانسیون ها، آن قوانین نافذ خواهند بود. درخصوص مرجع قضایی، فقط درجایی که محل اصلی فعالیت بارفرابر در آنجا قرار دارد و به موجب قانون کشوری که محل مزبور در آن واقع شده است می توان علیه وی اقامه دعوی نمود مگر بنحو دیگری توافق شده باشد.
#حمل و نقل داخلی و بین المللی_ فورواردری
#سازمان فیاتا
#دفتر حقوقی بین المللی خباز و همکاران
